Raadsinformatie

Zoek je informatie over de gemeenteraad? Ga dan naar de raadsinformatie.

Lees voor Translate

Kaderstelling Sociaal Domein

Wij zijn een gemeente van gemeenschappen. Hier werken inwoners, ondernemers en organisaties samen aan een Peel en Maas waarin het goede leven nu en in de toekomst beleefd kan worden door iedereen die in de gemeente verblijft. Een Peel en Maas waarin gemeenschappen zelf vorm en inhoud geven aan hun eigen leefwereld.

Inhoudsopgave

Inleiding

Wij zijn een gemeente van gemeenschappen. Hier werken inwoners, ondernemers en organisaties samen aan een Peel en Maas waarin het goede leven nu en in de toekomst beleefd kan worden door iedereen die in de gemeente verblijft. Een Peel en Maas waarin gemeenschappen zelf vorm en inhoud geven aan hun eigen leefwereld.

We zijn als gemeente pas effectief wanneer we op een respectvolle manier om weten te gaan met al het waardevolle dat inwoners, ondernemers en organisaties met elkaar samen doen. Dat vraagt om een overheid die zich ervan bewust is wanneer ze wel en wanneer ze niet aan zet is. Een overheid die zich in het denken en doen laat inspireren door drie kernwaarden: diversiteit, duurzaamheid en zelfsturing. Het concept van de meervoudige overheid, met daarin de rollen van de autoritaire, regelgestuurde en communicatieve overheid helpt ons hierbij.

Kaderstelling in Peel en Maas

Vanuit deze rolopvatting maken wij beleid. Dat betekent dat we dit beleid onder andere opbouwen op basis van de waardevolle inzichten van inwoners, ondernemers en organisaties die werken aan een Peel en Maas waarin het goed leven is. Wij ontwerpen dit beleid dus niet ‘vanachter ons bureau’ voor de lokale samenleving.

De manier waarop we als gemeente in de wereld staan hebben we vertaald in de manier waarop we in Peel en Maas tot kaderstellend beleid komen. Om te komen tot de kaderstelling die nu voor u ligt hebben we – op hoofdlijnen – de volgende stappen gezet:

  1. We hebben een zogenaamd ‘Omgevingsbeeld’ opgesteld. Dit is een document waarin we zo feitelijk mogelijk een aantal trends en ontwikkelingen hebben benoemd die relevant zijn voor deze kaderstelling. Dit omgevingsbeeld hebben we als bijlage aan deze kaderstelling toegevoegd.
  2. Vervolgens organiseerden we enkele zogenaamde ‘ambitiegesprekken’. Tijdens deze gesprekken gingen mensen die ontwikkelgericht denken met elkaar in gesprek over actuele onderwerpen die binnen het thema spelen. Op basis van deze gesprekken – en uiteraard op basis van de gesprekken die we dagelijks hebben met inwoners, ondernemers en organisaties en allerlei andere bronnen – kwamen we tot een gedeelde ambitie op dit thema. Deze ambitie wordt onderschreven door inwoners en organisaties die met ons willen werken aan deze gedeelde ambitie.
  3. Daarna stelden we op programmaniveau een aantal doelen op die ons als gemeente helpen om onze bijdrage te leveren aan de gedeelde ambitie. Onze drie kernwaarden vormen hierbij een waardevolle bron van inspiratie.

Deze kaderstelling kijkt 10 jaar vooruit en geldt daarmee voor de periode 2024 – 2034. Zoals gebruikelijk herijken we deze kaderstelling na 5 jaar.

Jaarlijkse concretisering in de uitvoeringsafspraken

Deze kaderstelling wordt jaarlijks geconcretiseerd door een aantal uitvoeringsafspraken op te nemen in de programmabegroting van het betreffende jaar. In de begroting geeft het college aan wat zij concreet wil doen in dat jaar om een bijdrage te leveren aan de door de raad vastgestelde programmadoelen.

Gedeelde ambitie Sociaal Domein (2035)

In dit hoofdstuk staat de gedeelde ambitie voor het thema Sociaal Domein. Een ambitie van inwoners, ondernemers en organisaties die met ons willen werken aan een Peel en Maas waarin het goed leven is. Als gemeente onderschrijven wij deze ambitie van harte. Tussen aanhalingstekens zijn quotes opgenomen van deelnemers aan de ambitiegesprekken.

Gedeelde ambitie Sociaal Domein

De gemeenschap is krachtig, kijkt naar elkaar om en zet initiatieven op waar inwoners van jong tot oud die hulp nodig hebben terecht kunnen. Mensen vragen om hulp bij naasten of bij eenvoudig te vinden basisvoorzieningen die ondersteunend zijn aan en aanvullend zijn op de initiatieven onder regie van de gemeenschap. De meeste mensen ervaren een goede gezondheid, hebben regie over hun leven en lossen – jong en oud – zelf of met steun van de omgeving hun eigen problemen op. Samenredzaamheid van inwoners is een kostbaar goed en dat koesteren we.

Inwoners zijn onderdeel van een gemeenschap die steun en veiligheid biedt bij de uitdagingen van het leven. Uitdagingen zoals het toenemende aantal inwoners met mentale problemen, de steeds complexere zorgvragen van langer thuiswonende ouderen met dementie en het groeiend aantal inwoners met financiële problemen. Mede gezien deze en andere uitdagingen verdient zorg meer waardering.

'Ik kijk elke dag of de rolluiken bij mijn oudere overbuurman wel open zijn'

Een hoopvol toekomstperspectief voor onze kinderen

Het opvoeden en opgroeien van kinderen en jongeren is een collectieve én een individuele verantwoordelijkheid. Samen nemen we verantwoordelijkheid voor het opvoeden en opgroeien van onze kinderen, zodat steun vanuit de directe omgeving van gezinnen weer vanzelfsprekend is. Hobbels in het leven van kinderen, jongeren en ouders worden door hulpverleners niet gemedicaliseerd en geïndividualiseerd, maar benaderd vanuit de gezinssituatie, de maatschappelijke context en mogelijkheden. Professionele zorg is aanvullend op het waardevolle dat gemeenschappen zelf doen in het opvoeden en opgroeien van hun jeugd.

'Betrek jeugd op hun kwaliteiten en interesse. Start klein, laat een vonk ontstaan en geef het de ruimte'

Iedereen doet mee

We gaan voor een armoedevrij Peel en Maas, waar inwoners betrokken zijn bij elkaar en zich geen zorgen maken over hun bestaanszekerheid. Inwoners hebben voldoende ruimte om hun talenten te ontwikkelen. Onderwijs, ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheid werken, ieder vanuit hun eigen rol, samen om iedereen naar vermogen en zo dichtbij mogelijk mee te laten doen.
Ze bouwen hierin voort op de traditie die is ontstaan vanuit ‘Wij Maken Werk van Werk’. Dit in de wetenschap dat de arbeidsmarkt, waar een groeiend aantal migranten deel van uitmaakt, van groot belang is voor de leefbaarheid en een regionale vitale economie.

'Mensen met bestaansonzekerheid hebben de behoefte om van betekenis te zijn'

Vitaal ouder worden

Oudere inwoners nemen verantwoordelijkheid om vitaal ouder te worden en zo lang mogelijk prettig en veilig thuis te wonen. Daar waar helpend maken ze gebruik van kansen die nieuwe (technische) ontwikkelingen bieden. In vitale gemeenschappen zorgen generaties voor elkaar en is iets voor je buren over hebben gewoon. Een mantelzorger wordt zowel door de gemeenschap als ook door de werkgever gezien en gesteund. Hiermee hebben ouderen een beter perspectief om langer zelfstandig thuis en, als het even kan, in het eigen dorp te blijven wonen.

'Een oudere is op zijn toekomst voorbereid'

Ontmoeten

In vitale gemeenschappen kennen mensen elkaar. Dat is een voorwaarde om signalen van eenzaamheid of verwaarlozing vroegtijdig en op een natuurlijke manier te herkennen. Er is aandacht voor de mensen die zich niet laten horen omdat ze dat niet kunnen. Daardoor worden ook zij gehoord. Nieuwkomers worden opgenomen in de gemeenschap. Er zijn plekken om elkaar te ontmoeten, zowel in de openbare ruimte als in gemeenschapsvoorzieningen. Jeugdigen hebben de ruimte om hier samen te komen en hun plek in de samenleving te vinden.

'Sociale controle, in de betekenis van omzien naar elkaar, zien we als positief begrip'

Anders samenwerken

Professionele zorg is aanvullend op gemeenschapszorg. Laagdrempelige, slim georganiseerde en kwalitatief goede zorg met oog voor de mens. Gericht op samenwerking in plaats van concurrentie. Professionals van zorgaanbieders, de gemeente, maatschappelijke partners en inwoners(collectieven) uit de gemeenschappen trekken samen op. Ze zijn zich ervan bewust dat ze alleen samen, en ieder vanuit een eigen verantwoordelijkheid, de juiste hulp en ondersteuning kunnen bieden dichtbij huis.

Daarom werken partijen steeds meer gebiedsgericht met een kleinschalige uitvoering in ‘netwerken van mensen’ in plaats van ‘netwerken van organisaties’ en staat het vakmensschap van de professional voorop. In zoverre het marktconforme aanbesteden van dienstverlening hierbij belemmerend werkt, wordt dit vervangen door inkoop op basis van partnerschap.

'We hebben mensen nodig die helpen schotten weg te halen'

Programmadoelen

In dit hoofdstuk gaan wij in op de zogenaamde programmadoelen. Dit zijn doelen die ons als gemeente helpen om onze bijdrage te leveren aan het behalen van de gedeelde ambitie. Op het thema Sociaal Domein is de rol van onze gemeente in het realiseren van de gedeelde ambitie relatief groot. Dit komt doordat we als gemeente hier, naast een faciliterende, ook een regisserende en uitvoerende rol hebben.

Programma 2.1 Werk en Inkomen

Wij willen een gemeente zijn waarin iedere inwoner de mogelijkheid heeft zich te ontwikkelen en een waardevolle bijdrage kan leveren aan de maatschappij. De meeste mensen lukt dat op eigen kracht. Als gemeente hebben we een bijzondere verantwoordelijkheid voor inwoners die ondersteuning nodig hebben om in de arbeidsmarkt of maatschappij te kunnen participeren. We dragen bij om de bestaanszekerheid van deze inwoners op het gebied van werk en inkomen te vergroten en schulden en armoede te voorkomen. Dit doen we vanuit het perspectief van uitkeringsonafhankelijkheid, bij voorkeur via betaald werk. Met de investering in menselijk kapitaal dragen we bij aan de vermindering van de krapte op de arbeidsmarkt, die door de vergrijzing en grotere zorgbehoefte ontstaat.

In deze opgave staan we als gemeente gelukkig niet alleen. Lokale ondernemers nemen een grote verantwoordelijkheid in het creëren van kansen voor de inwoners. We maken gebruik van de mogelijkheden bij lokale en regionale maatschappelijke (zorg)organisaties. Samen zetten we ons in voor een inclusieve arbeidsmarkt.

Programmadoel 1: Iedereen werkt of neemt op andere wijze deel aan de gemeenschap

Meedoen in de samenleving is niet voor iedereen vanzelfsprekend. We ondersteunen inwoners in het proces van activering of re-integratie, zoveel mogelijk naar betaald werk. Als dit (nog) niet mogelijk is, stimuleren we inwoners om zich te ontwikkelen en naar eigen vermogen mee te doen. We doen dit door in de gemeenschap de krachten te bundelen van lokale werkgevers, onderwijs, verenigingen en zorgaanbieders. We werken samen met opleiders om taalvaardigheid en beroepsvaardigheid te vergroten en maken gebruik van de diensten van onze eigen leer- en ontwikkelroutes.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programmadoel 2: Er is bestaanszekerheid voor iedereen

Inwoners zijn zelf aan zet om voor hun inkomen te zorgen. Als een inwoner er (tijdelijk) niet in slaagt onafhankelijk in zijn levensonderhoud te voorzien, ondersteunt de gemeente samen met andere uitkeringsverstrekkers via diverse uitkeringen. We bieden begeleiding en bijstand voor wie dat nodig heeft en stimuleren inwoners om zo goed mogelijk gebruik te maken van diverse (minima)regelingen. We realiseren ons dat financiële zorgen impact kunnen hebben op het gezinsleven.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programma 2.2 Zorg en Ondersteuning

Iedereen kan zo lang mogelijk thuis blijven wonen en deelnemen aan het dagelijkse leven. Een goede gezondheid is daarbij belangrijk. Inwoners zijn in eerste instantie zelf aan zet om gezond en actief te leven en daarmee hun gezondheid en mentale weerbaarheid te bevorderen. Zo koersen we naar een gezonde generatie. Bij eventuele beperkingen gaat het er om hoe eenieder hiermee omgaat en vooral de mogelijkheden centraal zet. We omarmen daarom de beweging positieve gezondheid die uitgaat van mogelijkheden in plaats van beperkingen. Zingeving en sociale contacten spelen daarbij ook een grote rol. Ouderen anticiperen zoveel mogelijk zelf op het ouder worden.

Inwoners staan niet op zichzelf, ze maken onderdeel uit van een gemeenschap. Het samenleven van inwoners kenmerkt zich door het mee laten doen van iedereen en het omkijken naar elkaar, met specifieke aandacht voor mensen in een kwetsbare positie. Inwoners kunnen zo de kwaliteit van het eigen leven en elkaars leven bevorderen. Deze manier van leven in de gemeenschap helpt om zo lang mogelijk de regie over het eigen leven te voeren en om mee te doen. Gemeenschappen zijn daarbij actief om zelf voorzieningen op het gebied van welzijn, zorg en wonen op te zetten voor kwetsbare inwoners. Wij zijn daarin signalerend en faciliterend.

Waar nodig zetten wij ondersteuning of opvang in waarbij de inwoner en zijn hulpvraag centraal staan. We werken daarbij aan een integrale toegang en bieden de best passende ondersteuning of opvang voor onze inwoners. Professionals krijgen de ruimte om hiervoor het goede te doen. Ook is daarbij oog voor mantelzorgers. Daarnaast stimuleren we een betere samenwerking tussen professionals en vrijwilligers binnen en tussen verschillende domeinen.

Onze maatschappelijke partners maken zich met ons sterk voor de opgaves waarvoor we staan. Ontwikkelingen als vergrijzing en arbeidsmarkttekorten maken dat we moeten vernieuwen en samenwerken. We gaan uit van netwerksamenwerking en stimuleren andere werkwijzen die zich baseren op het mee blijven doen en zelfstandig functioneren.

Programmadoel 1 Inwoners voeren zoveel mogelijk zelf de regie op hun leven en zijn zo zelfredzaam mogelijk

We stimuleren de bewustwording van ieders eigen rol in gezondheid en zelfredzaamheid. We bevorderen daarmee de mentale veerkracht van inwoners, zodat ze veerkrachtig kunnen omgaan met de uitdagingen in het leven. Waar nodig agenderen wij gezondheidsrisico’s bij inwoners en nemen we deel aan (regionale) preventieprojecten.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programmadoel 2 Gemeenschappen geven onder eigen regie vorm aan het zorgen voor elkaar

Gemeenschappen kijken naar elkaar om en willen daarmee een vitale gemeenschap zijn. Dit gebeurt ook al veel in Peel en Maas, onder andere met lokale initiatieven en organisaties die zich richten op collectieve ondersteuning van kwetsbare inwoners, zoals de dorpsontmoetingen en dorpsvervoer. Of initiatieven die bijdragen aan positieve gezondheid. Wij faciliteren en stimuleren deze collectieve- en dorpsvoorzieningen.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programmadoel 3: Inwoners krijgen de ondersteuning en opvang die nodig is

Als inwoners (tijdelijk) niet zelfredzaam zijn en ook het sociale netwerk en/of de gemeenschap hierin niet (geheel) kunnen voorzien, dan bieden wij passende ondersteuning. Bij maatschappelijke ondersteuning of opvang staat de ondersteuningsbehoefte van de inwoner centraal. Daarbij is mee kunnen blijven doen en zelfstandig kunnen blijven functioneren het uitgangspunt. Als de veiligheid van de inwoner en/of de omgeving in het geding is, stellen we ons actief op om de juiste ondersteuning in te zetten bij mensen die zorg mijden.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programma 2.3 Jeugd en Onderwijs

Alle kinderen en jongeren groeien kansrijk, veilig en gezond op. We werken samen aan een hoopvol toekomstperspectief voor en met kinderen en jongeren, zodat zij in staat zijn een betekenisvol leven te leiden als lid van de gemeenschap en kansen te benutten. We bevorderen actief een omgeving waarin wordt samengewerkt aan een positief opvoedklimaat en aan een verbetering van de leefwereld. Ontmoetingen tussen ouders en jeugdigen en andere sociale relaties dragen bij aan een versterking van het opvoedkundige klimaat in gezinnen, dorpen, buurten, scholen en kinderopvang.

Opvoeden en opgroeien is primair een verantwoordelijkheid van ouders. Zij worden hierin gesteund door een betrokken vitale gemeenschap van informele en formele opvoeders. We geven daarom ruimte aan initiatieven en innovatie op dit gebied.

We gaan uit van het versterken van het dagelijks leven van gezinnen. Kleine tegenslagen en strubbelingen horen hierbij. Veel vraagstukken bij gezinnen gaan over deze ‘normale’ opvoed- en opgroeiproblemen. Juist door gezinnen te ondersteunen bij het omgaan met deze vragen, voorkomen we onnodig problematiseren en medicaliseren.

Kinderen en gezinnen kunnen met opvoed- en opgroeivragen terecht bij de gezinscoach. Zij bieden zelf hulp en werken samen met het informele netwerk van een gezin en met andere (specialistische) hulp- en zorgverleners. Indien nodig wordt tijdige, passende en kwalitatief goede (specialistische) ondersteuning op maat geboden. Wij bevorderen de veiligheid van de jeugdige in de opvoedsituatie waarin deze opgroeit.

We werken integraal en domein-overstijgend samen met partners op lokaal en regionaal niveau. Binnen het sociaal domein is de overgang van 18- naar 18+ geborgd in het integraal team jongvolwassenen.

Programmadoel 1: Kinderen en jongeren groeien veilig en gezond op in gezinnen

Ouders zijn de eerstverantwoordelijken voor de opvoeding van hun kinderen. Het gezin biedt kinderen liefde, bescherming, veiligheid, ondersteuning en stimulering. Kinderen leren culturele regels, waarden en normen, en kunnen binnen veilige grenzen gedragingen en vaardigheden leren en oefenen. In het gezin en bij ouders ligt de basis voor een gezonde en veilige ontwikkeling. Het eigen netwerk is hierbij een belangrijke steun.

Ouders voeren de regie over de opvoeding van hun kinderen. Vragen over opvoeding horen bij het leven. Daarnaast hebben pedagogische basisvoorzieningen, zoals scholen, GGD, kinderopvang, welzijnsorganisatie en gezinscoaches, een rol in het veilig en gezond opgroeien van kinderen en jongeren. Ze steunen ouders bij het oplossen van alledaagse uitdagingen. We agenderen gezondheidsrisico’s en bevorderen mentale weerbaarheid en gezondheid.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programmadoel 2: Gemeenschappen geven onder eigen regie vorm aan het opvoeden en opgroeien van hun jeugd

Een vitale gemeenschap is ook een pedagogische gemeenschap, een gemeenschap waar inwoners op zo’n manier onderling betrokken zijn dat het bevorderend is voor het opvoeden en opgroeien van jeugdigen. Woorden die hierbij horen zijn: er voor elkaar zijn, elkaar respecteren, elkaar betrekken, omzien naar elkaar en nabijheid. Initiatieven die door de gemeenschap zelf worden georganiseerd, hebben het meeste draagvlak en zijn krachtig in hun bestaansrecht. Daarnaast spelen ze in op de behoefte die op dat moment voor die plek en doelgroep het meest passend is.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programmadoel 3: Kinderen, jongeren en gezinnen krijgen de hulp die nodig is

Passende en tijdige hulp en bescherming is beschikbaar voor kinderen en gezinnen die dat nodig hebben. De gezinscoaches begeleiden jeugdigen en hun ouders bij opvoed- en opgroeivragen. Ze werken systemisch en zijn gericht op een duurzame oplossing. Ze hebben een grote deskundigheid over onder andere psychische problemen, gezinnen en kinderen met een beperking, gezinsproblematiek en gedragsstoornissen. Het gezin werkt samen met de gezinscoach aan de meest passende oplossing voor de hulpvraag. Daarnaast vormen de gezinscoaches de belangrijkste toegangspoort tot de jeugdhulp. Als de veiligheid van kinderen in het geding is, stellen we ons actief op om de juiste hulp in te zetten. Zo nodig kan dat ook gedwongen hulp zijn.

Kaderstellende uitgangspunten:

Programmadoel 4: Kinderen en jongeren krijgen gelijke kansen om op te groeien tot zelfstandige jongvolwassenen

Een brede talentontwikkeling voor alle kinderen in Peel en Maas is belangrijk. Elk kind en elke jongere is uniek en ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Het spreekt voor zich dat kinderen zich ontwikkelen binnen de capaciteiten die zij hebben. De gemeente draagt hierin bij door te investeren in het peuterprogramma en subsidies voor verenigingen. De gemeente heeft een rol in het recht op onderwijs door middel van de leerplichtfunctie en het verzorgen van leerlingenvervoer.

Kaderstellende uitgangspunten:

Kaderstelling Sociaal Domein

Omgevingsbeeld